Ik ben tegen gelijke behandeling: 'personalized medicine' in kankertherapie

“Kanker over 20 jaar een chronische ziekte” kopte verschillende kranten vanochtend (zie bijvoorbeeld het AD). Dit verwijzend naar een uitspraak van het Antoni van Leeuwenhoek (hier valt het Nederlands Kanker Instituut ook onder, waar ik zelf promotieonderzoek doe*). Eigenlijk stelt het Antoni van Leeuwenhoek dat ze de 'realistische ambitie' heeft om over 20 jaar 90% van alle kankers chronisch te hebben gemaakt. Nou weet ik nog niet je dat echt zo stellig kunt beweren (toekomst voorspellen blijft immers lastig), maar wat zeker is is dat de ontwikkelen in onderzoek en technologie de komende 20 jaar een hoop mogelijk zullen maken. Het gaat in ieder geval niet makkelijk worden: eerder in dit blog heb ik al eens besproken hoe complex kanker eigenlijk is als ziekte. Ik noemde daar ook dat zogenaamde ‘personalized medicine’ een richting is dat we op moeten gaan (en al gaan) in kankertherapie. Oftwel: elke patiënt een gerichte en persoonlijke behandeling en dus therapie op maat.


‘Personalized medicine’ is al enige tijd een ‘hot topic’ in kankeronderzoek. Het gebeurt ook al voor enkele vormen van kanker en op kleine schaal, maar het Antoni van Leeuwenhoek wil dit nu doortrekken naar alle kankerpatiënten. Een ambitieus doel, maar in principe wel technologisch en wetenschappelijk haalbaar. Het is in ieder geval een vrij prijzig doel. Waarom? Nou, er zijn nogal wat stappen die genomen moeten worden voor een volledig effectieve ‘personalized medicine’ aanpak:

  1. Belangrijk is eerst het in kaart brengen van de mutaties (DNA foutjes) in genen die verantwoordelijk zijn voor elke 'ondersoort' kanker. Voor volledige 'personalized medicine' moet elke mogelijke verantwoordelijke mutatie uiteindelijk al bekend zijn, dus moet van elke kanker in elke patiënt het DNA gelezen worden. Dat kan al, maar dit is zeker niet gratis.
  2. Als je het DNA gelezen hebt en weet welke mutatie de kanker veroorzaakt, moet je daarna natuurlijk weten hoe je deze kanker het beste behandeld kan worden. Door in kaart te brengen welke behandelingen wel en welke niet werken voor welke gemuteerde genen, voorkom je dat patiënten onnodig een zware behandeling krijgen die toch niet werkt op hun specifieke kanker.
  3. Helaas is nog niet voor alle gemuteerde genen bekend welke behandeling werkt. Je kunt natuurlijk ook niet elke patiënt maar met verschillende therapiën behandelen tot er toevallig een aanslaat, zowel omdat dat praktisch onhaalbaar is, als vanwege de vele zware bijwerking die de patiënt dan onnodig ondergaat. Dit kun je echter wel allemaal doen met de kankercellen van de patiënt. Als je deze kankercellen in het laboratorium opgroeit kun je vervolgens steeds op een klein deel van deze cellen een (combinatie van) behandelingen uitproberen. Zo kun je voor elke patiënt specifiek een enorme hoeveelheid behandelingen tegelijk testen zonder dat de patiënt hier last van heeft. Uiteindelijk kun je dan de meest effectieve behandeling bepalen die je vervolgens gebruikt om de patiënt zelf te behandelen.
  4. Waarschijnlijk kom je met de bestaande medicijnen al een redelijk eind, maar er zullen ongetwijfeld nog kankerverwekkende mutaties zijn waar nog geen middel tegen bestaat. Er zal dus fundamenteel onderzoek nodig blijven om de (steeds moeilijkere) overblijvende ondersoorten kanker uit te pluizen en daar uiteindelijk ook gerichte therapiën tegen te ontwikkelen.
  5. Zoals ik eerder heb geschreven zijn alle kankercellen binnen één kankerpatiënt ook nooit helemaal hetzelfde. Kankercellen veranderen terwijl de kanker groeit, wat kan zorgen voor resistentie tegen bepaalde behandelingen. Je moet dus gaan kunnen voorspellen welke routes van verandering (en dus resistentie) een kankercel kan nemen. Daar moet je vervolgens van tevoren op inspelen door een kanker meteen met een combinatie van verschillende gerichte therapiën te behandelen. Hier moet je dus alle stappen hierboven nog eens voor nemen, maar dan voor combinaties. De puzzel wordt dan dus exponentieel groter en het prijskaartje dus ook.

Kortom, het wordt nog een zware dobber om die 20 jaar te halen. Toch lijken financiële beperkingen wel een van de belangrijkste beperkingen op een snellere vooruitgang. Met als extra reden hun 100 jaar bestaan gaat het Antoni van Leeuwenhoek vanaf vandaag geld proberen in te zamelen om deze ambitie toch waar te maken. Zelfs als ik er niet werkzaam zou zijn, kan ik zo’n doel alleen maar steunen. Ik heb inmiddels dus al een donatie gedaan. Mocht je mijn voorbeeld willen volgen, dan vind je hier hoe dat kan.


*Alle informatie wordt op persoonlijke titel gepubliceerd. De standpunten en meningen op dit blog komen niet noodzakelijk overeen met die van mijn werkgever.

5 opmerkingen:

  1. Ondermeer als reactie op de grote media-aandacht dat de campagne heeft gekregen heeft het Antoni van Leeuwenhoek hier enkele veel voorkomende vragen op de website beantwoord.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Goede actie van een zorgverzekeraar die zijn tv-marketingbudget doneert aan kankeronderzoek (deze actie van het Antoni van Leeuwenhoek) als mensen hun online filmpje kijken of delen. Laat de zorgverzekeraar doneren: kijk kanker de wereld uit.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Bedankt voor de tip! Ik ben meteen even gaan kijken.

      Verwijderen
  3. Ook een manier om bij te dragen aan het onderzoek naar 'personalized medicine' van het Antoni van Leeuwenhoek (Nederlands Kanker Instituut): steun onze actie die ik met een aantal jonge collega's heb opgezet! Alle opbrengsten komen volledig ten goede aan het onderzoek voor ‘personalized medicine’ via de Antoni van Leeuwenhoek Foundation!

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Ik ben het met het artikel eens, behalve als ze een medicein uitvinden dat alle kankers kan genezen!

    BeantwoordenVerwijderen